Sau 75 năm kể từ Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất (24/11/1946), ngày 24/11 vừa qua, tại phòng họp Diên Hồng, tòa Nhà Quốc hội (Hà Nội), Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ Hai đã diễn ra với một ý nghĩa rất quan trọng, nhằm khơi dậy khát vọng của toàn dân tộc để bước sang một thời kỳ mới, tập trung phát triển nhanh và bền vững đất nước. Nhà hát Nhạc Vũ Kịch Việt Nam vinh dự có NSƯT Trần Ly Ly – Giám đốc Nhà hát – là đại biểu chính thức tham dự Hội nghị và 3 Phó Giám đốc là Nghệ sỹ Phan Mạnh Đức, NSƯT Lê Tuấn Anh và nhạc sĩ Đỗ Phương tham dự theo hình thức trực tuyến tại điểm cầu trụ sở Bộ VHTTDL.
Sáng 24/11, Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng tổ chức Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng theo hình thức trực tuyến với đầy đủ 63 điểm cầu từ các tỉnh, địa phương trong cả nước. Tham dự Hội nghị tại phòng họp Diên Hồng có các đồng chí: nguyên Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh; Ủy viên Bộ Chính trị: Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng; nguyên Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng. Dự hội nghị tại các điểm cầu Trung ương và các điểm cầu trong toàn quốc có các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Ủy viên Trung ương Đảng, các Tỉnh ủy, Thành ủy, Ban cán sự đảng, Đảng đoàn, Đảng ủy trực thuộc Trung ương; lãnh đạo các ban, bộ, ngành, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị – xã hội của Trung ương và địa phương; đại diện lãnh đạo Liên hiệp hội, hội chuyên ngành về văn hóa nghệ thuật của Trung ương, nhà khoa học, nhà văn hóa, trí thức văn nghệ sĩ tiêu biểu với số lượng 550 đại biểu. Với hơn 150 tham luận của các chuyên gia, nhà quản lý, văn nghệ sĩ, trí thức, nhà khoa học… nhằm khẳng định rõ hơn vai trò “soi đường cho quốc dân đi” của văn hóa, đồng thời, các tham luận cũng “hiến kế” định hướng phát triển văn hóa và con người trong giai đoạn mới, từ đó tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và ý thức của con người Việt Nam thời đại mới…
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng: Nền văn hóa Việt Nam đang đứng trước những thời cơ và thách thức mới
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có bài phát biểu chỉ đạo quan trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.
Tổng Bí thư nhấn mạnh, từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta luôn luôn coi trọng vai trò của văn hóa và hết sức quan tâm đến công tác xây dựng văn hóa trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước, nhất là trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Nhận thức của Đảng về văn hóa ngày càng toàn diện, đầy đủ và sâu sắc hơn.
Đảng ta xác định: Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước; xác định phát triển văn hóa đồng bộ, hài hòa với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội là một định hướng căn bản của quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta.
Nói sâu sắc, ngắn gọn như Bác Hồ là: “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”! Nền văn hóa mà chúng ta xây dựng là nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc với nội dung cốt lõi là độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần của xã hội; kế thừa những truyền thống văn hóa tốt đẹp của Dân tộc đồng thời tiếp thu có chọn lọc những thành tựu, tinh hoa văn hóa của thế giới, phấn đấu xây dựng một xã hội văn minh, lành mạnh vì lợi ích chân chính và phẩm giá con người, với trình độ tri thức, đạo đức, thể lực, lối sống và thẩm mỹ ngày càng cao.
Nêu bật những bối cảnh, điều kiện và mục tiêu hướng đến của đất nước với tầm nhìn từ nay cho đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm ngày thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tổng Bí thư khẳng định, nền văn hóa Việt Nam cũng đang đứng trước những thời cơ và thách thức mới. Đứng trước những thời cơ và thách thức mới, yêu cầu khách quan của sự nghiệp cách mạng nước ta là phải tiếp tục xây dựng, giữ gìn và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thực sự là “nền tảng tinh thần”, “động lực phát triển”, và “soi đường cho quốc dân đi”; phát huy giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, thịnh vượng, tạo ra sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc để tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, thực hiện thành công mục tiêu đưa nước ta trở thành quốc gia phát triển theo định hướng XHCN vào giữa thế kỷ XXI.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng: Phát huy sức mạnh văn hóa trong bồi đắp giá trị chân, thiện, mỹ để xây dựng con người phát triển toàn diện
Trình bày tại Hội nghị về việc tổ chức, triển khai thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, đây là bước đi trọng tâm của Bộ VHTTDL trong việc thể chế hóa Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.
Trong bài trình bày, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh nêu 5 quan điểm xây dựng Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 và các mục tiêu chung.
Bộ trưởng nhấn mạnh về các mục tiêu cụ thể đến năm 2030 theo hướng có trọng tâm, trọng điểm. Các mục tiêu đó là: (1) Phấn đấu có 100% đơn vị hành chính cấp tỉnh có đủ 3 loại hình thiết chế văn hóa. (2) Ít nhất 95% di tích quốc gia đặc biệt và khoảng 70% di tích quốc gia được tu bổ tôn tạo, khoảng 70% di sản văn hóa phi vật thể, vật thể quốc gia được xây dựng đề án, chương trình để bảo vệ phát huy giá trị. Có ít nhất 5 di sản được Unessco ghi danh. (3) Ít nhất 75% dân số vùng sâu, xa vùng biên giới hải đảo, 80% dân số vùng đồng bằng, dân tộc thiểu số được hưởng thụ, tham gia các hoạt động văn hóa, nghe xem các kênh truyền hình của quốc gia, địa phương. (4) Bảo đảm 85% các địa phương cơ quan đơn vị đạt danh hiệu văn hóa trong phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng văn hóa và phong trào thi đua các cuộc vận động xây dựng đời sống văn hóa cơ sở kế thừa phát huy tinh hoa của văn hóa gia đình truyền thống để xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc, văn minh, hiện đại. (5) Có từ 10-15 công trình nghiên cứu lí luận văn học được công bố, 2 tác phẩm đạt giải thưởng ASEAN, 20-30 tác phẩm công trình văn hóa lịch sử về đấu tranh cách mạng, xây dựng các công trình nghiên cứu lí luận, phê bình.
Nhắc lại những trăn trở của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về việc lâu rồi chúng ta không có những tác phẩm văn học nghệ thuật chất lượng cao, làm lay động lòng người, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết Chiến lược cũng đặt vấn đề thời gian tới sẽ có những tác phẩm sống mãi với thời gian. “Đất nước ta, với văn hoá 4.000 năm, “Khi Nguyễn Trãi làm thơ và đánh giặc/ Khi Nguyễn Du viết Kiều đất nước hoá thành thơ”. Chúng ta luôn đề cao tính sáng tạo, mong muốn, khuyến khích để có được đội ngũ văn nghệ sĩ cống hiến, tạo ra những “đứa con tinh thần” dâng cho đời”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh.
Nói về đề xuất phấn đấu tăng mức đầu tư cho văn hóa tối thiểu 2% tổng chi ngân sách/năm, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng chia sẻ: “Trong nhiều năm qua, chúng ta mong muốn có được nguồn lực để đầu tư. Năm 2019, trên diễn đàn Quốc hội cũng có đại biểu thẳng thắn đề cập, “đầu tư cho văn hóa chỉ tương đương vài km đường nhựa trong 5 năm”. Thực ra, mọi sự so sánh đều khập khiễng nhưng quả thực với số tiền đó thì chưa làm được gì nhiều cho văn hoá. Vì thế, mong muốn có được 2% trong tổng số chi của ngân sách, ít nhất văn hoá cũng được đặt ngang hàng với một số ngành khác.
Bộ VHTTDL cũng đã đề xuất có Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa để văn hoá có điều kiện phát triển. “Bộ VHTTDL cũng đã báo cáo trực tiếp với các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của Đảng và Nhà nước và bước đầu nhận được sự đồng tình. Bên cạnh đó, từ những sự sáng tạo của địa phương và khi đang chờ những chính sách của Trung ương, tôi mong rằng các địa phương quan tâm đầu tư, phát triển văn hóa nhiều hơn”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng bày tỏ.
Bộ trưởng cũng nêu 11 nhiệm vụ, giải pháp chính để thực hiện và đạt được các mục tiêu trên.
Theo đó, nhiệm vụ, giải pháp đầu tiên là phải nâng cao nhận thức, đẩy mạnh tuyên truyền về phát triển văn hóa. Đẩy mạnh tuyên truyền phổ biến đường lối chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng phát triển văn hóa con người Việt Nam, tăng cường đa dạng hóa, đổi mới nâng cao chất lượng hoạt động nội dung hình thức, tuyên truyền, giáo dục giá trị, đạo đức, văn hóa, lối sống. Định kỳ 5 năm tổ chức Hội nghị văn hóa toàn quốc.
Thứ hai là Hoàn thiện thể chế chính sách và khuôn khổ pháp lý. Đây là công việc cụ thể hóa 1 trong 3 khâu đột phá mà đảng và nhà nước đề ra là thể chế. Chính vì vậy mà ngành Văn hóa cần phải tham mưu để rà soát hoàn thiện các cơ chế chính sách, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để đề xuất xây dựng bổ sung quy định pháp luật.
Nhiệm vụ và giải pháp thứ 3: Xây dựng con người phát triển toàn diện. Ở đây đặt ra các điều kiện hình thành các giá trị chuẩn mực. “Riêng điều này sáng nay Tổng Bí thư đã nói rất rõ, đó là con người Việt Nam yêu nước, con người của trung thực, con người của dũng cảm, con người của cần cù, con người của sáng tạo, con người của hội nhập, con người tôn trọng pháp luật hay nói cách khác là sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật… Xây dựng con người không tách rời gia đình, nhà trường và xã hội, chú ý vai trò của gia đình tiến bộ ấm no hạnh phúc. Nếu ngay từ gia đình không giáo dục con người hình thành nhân cách và không phát huy được sức mạnh văn hóa trong vấn đề bồi đắp giá trị chân, thiện, mỹ thì sẽ không có những con người như mong muốn mà chúng ta đề ra”- Bộ trưởng nhận định.
Nhiệm vụ thứ tư là xây dựng môi trường văn hóa, tạo động lực phát triển kinh tế xã hội và hội nhập quốc tế.
Nhiệm vụ thứ 5, nâng cao hiệu quả hoạt động văn hóa. Đây là một yêu cầu của ngành văn hóa nói chung và của các cấp các ngành văn hóa nói riêng.
Nhiệm vụ thứ 6 là bảo vệ và phát huy di sản văn hóa dân tộc.
Nhiệm vụ thứ 7 là hoàn thiện cơ chế thị trường trong lĩnh vực văn hóa. Ưu tiên cho một số ngành công nghiệp văn hóa.
Nhiệm vụ thứ 8 là chủ động hội nhập tăng cường giao lưu hợp tác quốc tế. Trong quá trình tiếp biến văn hóa Đảng ta xác định rõ, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa của nhân loại, đồng thời chúng ta đưa văn hóa Việt Nam ra nước ngoài. “Văn hóa Việt Nam được hiểu như là một tấm danh thiếp ngoại giao văn hóa. Khi nói đến Việt Nam là bạn bè quốc tế biết đến vẻ đẹp thiên nhiên, vẻ đẹp của con người, về sự hiếu khách…Vì vậy chúng ta phải đưa bộ môn nghệ thuật độc đáo mà chỉ có duy nhất ở Việt Nam, ví dụ như rối nước phải được quảng bá, chủ động hội nhập, giao lưu quốc tế cần đẩy mạnh hơn nữa ở các ngành các cấp.…”- Bộ trưởng chia sẻ.
Nhiệm vụ thứ 9 là phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực văn hóa.
Nhiệm vụ thứ 10 là nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số.
Nhiệm vụ 11 là phát huy các nguồn lực đầu tư cho phát triển văn hóa, sử dụng có hiệu quả ngân sách nhà nước chi cho văn hóa, đẩy mạnh hợp tác công tư trong bảo tồn phát triển văn hóa, xây dựng các cơ chế ưu đãi, miễn giảm các thuế thu hút các chính sách đầu tư.
Kỳ vọng xác lập hệ sinh thái văn hóa sau Hội nghị
Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần này nhằm đánh giá việc triển khai đường lối, chủ trương, các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng về công tác văn hóa, văn nghệ thời gian qua; kết quả xây dựng văn hóa, con người Việt Nam sau 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước và đề ra phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm công tác văn hóa, văn nghệ trong giai đoạn 2021-2026, tầm nhìn đến năm 2045.
Hội nghị là diễn đàn để lắng nghe và là dịp cổ vũ, động viên các các nhà văn hóa, trí thức, văn nghệ sĩ tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, thống nhất trong ý chí, hành động; liên kết các lực lượng làm công tác văn hóa, văn nghệ trong và ngoài nước tạo thành một mặt trận đồng lòng, dốc sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; phát huy ý chí và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp với sức mạnh thời đại, triển khai thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.
Hội nghị Văn hóa toàn quốc, theo kỳ vọng của Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng, là sẽ “xác lập xây dựng hệ sinh thái văn hóa, bao trùm xuyên suốt, xây dựng môi trường văn hóa. Vì vậy, chúng ta phải tiếp cận chọn việc, chọn điểm, chọn lĩnh vực, ưu tiên trong vấn đề văn hóa doanh nghiệp, nhân dân. Khi chúng ta xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, chúng ta coi doanh nghiệp là trái tim của nền kinh tế. Vậy phải xây dựng môi trường này như thế nào để đảm bảo văn hóa trong kinh tế và kinh tế trong văn hóa? Văn hóa phải bắt đầu từ cơ sở, chúng ta phải phát huy và giữ gìn, phải trở lại để làm chất hơn việc xây dựng văn hóa từ các khu dân cư, đô thị để đó trở thành một môi trường văn hóa, để chúng ta sống trong nó”.
Tuyết Hoa
